COVID-19 туралы жиі қойылатын сұрақтардың жауабы

Қазақстанның отбасылық дәрігерлердің ассоциациясы

 COVID-19 туралы жиі қойылатын сұрақтардың жауабы

 7 шiлде 2020

ЕГЕР СІЗ АУЫРЫП ҚАЛСАҢЫЗ

1. Менде коронавирустық жұқпаның белгілері пайда болды / Менің ойымша, менде коронавирус / менің коронавирусқа тестім оң нәтиже көрсетті/ КТ вирустық пневмония белгілерін анықтады . Не істеу керек?

2.Неге шұғыл түрде ПЦТ-зерттеу жүргізудің және КТ  түсірудің қажеті жоқ?

3. Қандай жағдайларда ауруханаға жатқызу және талдау жүргізу шаралар талап етіледі?

4. Менің COVID тесті теріс нәтиже көрсетті, ал КТ-да екіжақты пневмония. Олай болуы мүмкін бе?

5. Егер менде ковидты емес, қарапайым пневмония болса, ал мені covid-ауруханаға әкеледі, мен жұқтырып аламын ғой.

6. Өкпе кез келген жағдайда зақымданады ма?

7.Мен ауырып қалдым, кішкентай балаларым бар, оқшаулануға мүмкін емес. Не істеу керек?

8. Я болею, можно ли мне гулять на свежем воздухе?

9. Есть ли сейчас в городе вирус другого типа?

10. Как не пропустить пневмонию?

11. Как быть с теми  у кого нет признаков ОРВИ, как распознать у них пневмонию?

12. Как вирус влияет на кишечник / желудок?

СТАЦИОНАРЛЫҚ КӨМЕК

13. Аураханада  ауруды қалай,  қандай препараттармен емдейдіІ?

14.Туысқанымды ауруханаға жатқызды. Бірақ ол: тексерілістердін өткізбейді және ешқандай ем жүргізбейді деп шағымданады!

15. Туысқаным ауруханада жатыр, оған қалай/немен көмектесе аламын?

16. Қалай үрейленбеу, қаншама адам қаза тапты?

ЖАЗЫЛЫП ШЫҒУ, ҚАЙТА ЖҰҚТЫРЫП АЛУ ЫҚТИМАЛДЫҒЫ, ЖАЗЫЛЫП ШЫҚҚАННАН КЕЙІНГІ ЕМІ

17. Когда ко мне вернется вкус и обоняние?

18. Как понять что человек переболел и уже не будет заразным для других?

19. Егер COVID жұқтырған науқас сауыға бастаса, оны басқа COVID науқастан оқшаулау қажет пе?

20. Коронавирустан жазылғандар қайта ауырып қалуы мүмкін бе?

21. Менің ойымша, мен бұдан біраз уақыт бұрын коронавирустан ауырып жазылдым, өйткені қаңтар-наурыз айларында менде қатты жөтел болды. Маған антиденелерге қан талдауын тапсыру қажет пе?

22. Ковид вирусты бастан кешіргеннен кейін қалай емделуге болады?

23. Шарларды үрлеу туралы айтып беріңіздерші

24. Я переболела, сдала тест на антитела, что означают его результаты?

25. Что делать после того как переболели двухсторонней пневмонии?

26. Как снять одышку?

ЖҮКТІЛІК және COVID-19

27. Дүниеге дені сау балаларды дүниеге әкелген ковид жұқтырған жүкті әйелдерге не істеу керек? Әдетте, дәрігерлер жаңа туылған сәбині оқшаулап, бөлек жатқызады. Бұл дұрыс па?

БЕРЕМЕННОСТЬ и COVID-19

28. Что делать беременным с положительным ковид, у которых родился здоровый ребенок?

ТАНЫМАЛ  ПРЕПАРАТТАР, ЕМДЕУ ПРОТОКОЛДАРЫ ЖӘНЕ Т.Б.

30. Қазір COVID кезінде антикоагулянттарды қолданудың пайдасы туралы көбісі айтып жүр. Оларды профилактикалық тұрғыдан қабылдау керек пе?

31. СOVID-19-бен  күресте, қазір көптеген адамдар белсенді түрде сатып жүрген танымал препараттар  тиімді ме?

33. Ибупрофен  асқынуларды тудыруы мүмкін. Бұл рас па?

34. Поможет ли активированный уголь против вируса?

35. Рекомендуют дышать над кипящим водно-содовым раствором. Можете прокомментировать пожалуйста?

36. Могу ли я принимать дексаметазон?

37. Нужно ли мне принимать флуконазол после антибиотиков?

ҚОДА КОНСУЛЬТАЦИЯЛАРЫ

38. Сіздің қабылдауыңызға қалай  жазылуға болады?

39. Науқасты көрмей, кеңестерді  қалай беріп  жүрсіз?

ЕГЕР СІЗ АУЫРЫП ҚАЛСАҢЫЗ

1. Менде коронавирустық жұқпаның белгілері пайда болды / Менің ойымша, менде коронавирус / менің коронавирусқа тестім оң нәтиже көрсетті/ КТ вирустық пневмония белгілерін анықтады . Не істеу керек?

Алдағы қадамдарыңыз сіздің хал-жағдайыңыз бен белгілеріне байланысты . 

Есіңізде болсын, Covid-19 жұқтырған адамдардың 80%  еш белгілерсіз немесе жеңіл деңгейде ауырады.

Коронавирустық жұқпамен жеңіл түрімен  ауыру  — бұл: 

• сіздің дене температураңыз 39° аспайды;

• сіз  тұншықпай, дем ала аласыз (пәтерде/үйде жүре аласыз,  душ қабылдай ала аласыз дәретханаға бара аласыз, шай іше аласыз және т. б.) 

• ентігу және жөтел сөйлеуге кедергі жасамайды;

• басқа симптомдары: бас ауыруы, құрғақ жөтел, тамақтың ауруы, бұлшық еттердің және сүйектердің ауырсынуы,  иіс және дәм сезу қабілетінің жоғалуы,  іштің өтуі — болуы/болмауы да мүмкін.

Егер белгілер жеңіл түрде байқалса, онда төмендегі көрсетілген жалпы ұсынымдарды ұстану қажет:

1) Басқаларға жұқтырмау үшін оқшаулану.

Үйде қалыңыз. Егер үйде жалғыз емес болсаңыз, жеке бөлмеде болуыңыз тиіссіз,  оның есігі тұрақты түрде жабық болуы тиіс, бөлмені үнемі желдету керек, оның ішіндегі барлық заттардың беттері үнемі дезерітіндімен өңделуі тиіс. Сізге барлық қажетті заттарды (азық-түлік, сусындар, гигиена құралдары және т. б.) сіздің отбасыңыздың мүшелері,  есіктің алдында қалдыруы тиіс. Егер сіз  әжетханаға, жуынатын бөлмеге шықсаңыз, өзіңізден кейін, сіз ұстаған заттардың беттерін дезерітіндімен өңдеу қажет, сондай-ақ, қолдарыңызды сабынмен жуып, санитайзермен өңдеу (спирт ерітіндісімен).

2) Емханаға хабарласыңыз , белгілеріңіз туралы учаскелік дәрігерге хабарлаңыз.

3) Көп мөлшерде жылу сұйықтықты ішу – күніне 2–5 литрге дейін

 Интоксикация жағдайын  тоқтатуға, бас ауыруын басуға, температураны төмендетуге, сусыздандыруды жеңуге (температура, ентігу және іш өту жағдайда сіздің ағзаңыз өте көп сұйықтықты жоғалтады) және  қанды сұйылтуға көп мөлшерде сұйықтықты тұтыну көмектеседі.

Не ішу қажет?  Ең алдымен, таза суды (3-4 литр), кез келген шай (таңқұрай, қарақат, шырғанақ, бөріқарақат, аллергия болмаса бал қосуға болады), сорпа (тауық, сиыр еті, қой еті). Көп мөлшерде тәтті сусындарды ішуге болмайды, әсіресе, артық салмағы бар адамдарға.

4) Тыныс алу гимнастикасы – күніне 2–3 рет

  Тыныс алу гимнастикасы  өкпедегі қан іркілістің алдын алуға көмектеседі және  тыныс алу жүйесінің қорларын арттырады. Негізгі принципі –  терең демді ішке тартқаннан 7-20 дейін санап, тынысты кідірту (тоқтату). Содан кейін  қатты және ұзақ дем шығару.  Өкпенің артқы төменгі бөлімдерді  іске қосу қажет. Ұзақ уақыт бір орында жатпауға, отырмауға тырысыңыз

Видео дыхательной гимнастики: https://www.instagram.com/tv/CCI6WGmJh8k/?igshid=19x8cwuvwcd2y

5) Дене белсенділігі 

Тыныс алу гимнастикадан басқа,  тұрып тұру, жүру, бұлшық еттерді созуға арналған жеңіл жаттуғыларды жасау, бұрылыстар, еңкею және т. б қимылдарды орындауға тырысыңыз, Тіпті, егер күшіңіз болмаса да, ұзақ уақыт бір орында жатпаңыз, барлық уақытта дене қалпыңызды  ауыстырыңыз.

6) Толыққанды ұйқы

7) Үйлестірілген тағам

Балғын жемістер мен көкөністерді (қырыққабат, аскөк, бұрыш, қияр және т. б) көп мөлшерде тұтынуға тырысыңыз.

8) Д3 дәруменді қабылдау

Д3 дәрумені басқа да жіті вирустық жұқпаларда өзінің тиімділігін жақсы дәлелденген. Зерттеулер көрсеткендей, қандағы Д3  дәруменінің төмен деңгейі Ковид-19 -дің аса ауыр ағымына байланысты болды. Д3 дәруменді  2000 халықаралық бірлік (ХБ/IU) дозада қабылдау керек — күніне 1 рет, ас ішу кезінде, әсіресе, егер сізде қандағы Д деңгейі төмен болғаны белгілі болса.

9) Бір минутына тыныс алу қозғалыстардың жиілігін бақылау

ТАҚЖ 1 циклы — бұл дем алу+дем шығару. Жиілігін  өлшеу  шарасын міндетті түрде басқа адам жүргізу тиіс, сіз тыныштықта, отырғанда немесе жатқанда. Ересек адамдарда ТАҚЖ қалыпты деңгейі — минутына 12-ден 20 циклға дейін, ТАҚЖ минутына  24жоғары болған жағдайы ентігунің көрсеткіші болып табылады 

10) Дене температураны бақылау — күніне 2-3 рет 

*Вирус поражает и нервную систему, в том числе центр терморегуляции, поэтому могут быть перепады температуры. Для этого заболевания характерно, что температура может падать до 35 градусов, а потом повышаться до 37-37.8 градусов в течении дня. Не бойтесь, это нормально.

**При COVID-19, также как при других вирусных и бактериальных инфекциях, повышение температуры тела – это благо. Это защитная реакция организма на вторжение врага – вируса или бактерии. При температуре выше 37,0-38,0 градусов активизируются клетки иммунной системы. В частности, начинают вырабатываться эндогенные интерфероны и другие белки, которые убивают вирусы. Поэтому врачи и ученые настоятельно рекомендуют терпеть повышенную температуру и сильно не беспокоиться до цифр 39,1.

11) Тамыр соғу жиілігін бақылау  —күніне  2-3 рет

12) Белгілер күнделігі

Блокнот жүргізуді бастаңыз, оған өзіңіздің белгілеріңізді , сондай-ақ, ТАҚЖ, температура мен тамыр соғу жиілігінің көрсеткіштерін жазып жүріңіз. Осы көрсеткіштерді өзініңіздің учаскелік дәрігеріңізге жіберіп жүріңіз. ДССМ ыңғайлы чекпарағын шығарды. Осы жерден қарап шығуға немесе жүктеп алуға болады

 Қазіргі уақытта COVID-19-дан арнайы емі жоқ, сондықтан да, қажет болған жағдайда симптоматикалық ем жүргізіледі.

Қызбаны көтереалмаушылықта немесе температурасыз қатты әлсіздік жағдайда (бұлшық еттердің ауруы, бастың ауруы, дене және буындардың ауруы, жалпы сырқаттылық  жай-күйі):

– Парацетамол 500 мг -күніне 1 таблеткадан 3 рет (әрбір 6-8 сағат сайын) 

немесе

– Ибупрофен 200 мг -күніне 1 таблеткадан 3 рет (әрбір 6-8 сағат сайын)

Тамақтың ауырсыну, жыбырлауы байқалса , жөтел бар кезде:

– Антисептикалық дәрілерді сору

 Гастроэнтерит белгілері пайда болған кезде (құсу, диарея):

– Регидрон — бір литр жылы қайнаған суға бір пакетик (күн ішінде 2-3 литрге дейін)

Жүрек  айну байқалса:

– Метоклопрамид (Церукал) 10 мг-күніне 1 таблеткадан 3-4 рет , тамақ ішер алдында 30 мин бұрын 

немесе

Ондансетрон 4 мг ( соруға арналға таблеткалар) – күніне 1 таблеткадан  3-4 рет тамақ ішер алдында  30 мин бұрын

+ Ілеспелі  созылмалы аурулардың базистік терапиясы (артериялық гипертензия, қант диабеті, ИБС, астма, СОӨА және т.б.)

Вирусқа  және бактерияға қарсы препараттарды қалыптасқан кертартпа тағайындау ұсынылмайды , өйткені олар  SARS-Cov-2–де әсер етпейді.

Мультидәруменді жиынтығын және биологиялық белсенді қоспаларды, сондай-ақ, иммунтүрлендірушілерді / иммунокүшейтуші деп аталатын, дәлелдеуші базасы жоқ препараттарды тағайындау ұсынылмайды.

Ауру басым көпшілік жағдайда қарапайым вирусты инфекция сияқты өтеді, және иммундық жүйе  ауруды өзі жеңіп шығады. Сондықтан:

  • Үрейленудің қажеті жоқ;
  • Covid-19-дан ешқандай басқа әділетсіз өндірушілер  насихаттайтын, дәлелденбеген «дәрі-дәрмектерді», дәрумендерді немесе тағамдық қоспаларды қолдаңбаңыз;
  • спиртпен, ас содамен немесе тағы басқа заттармен дем алудың керегі жоқ. 
  • қажеттілік болмаған жағдайда жедел жәрдем немесе үйге отбасылық дәрігерді шақырудың керегі жоқ;
  • Вирусқа қарсы препараттарды, антибиотиктерді, аспиринді қабылдаудың керегі жоқ
  • Covid-19-ға тест тапсыруға тырысудың қажеті жоқ.

2.Неге шұғыл түрде ПЦТ-зерттеу жүргізудің және КТ  түсірудің қажеті жоқ?

Егер белгілеріңіз болмаса, коронавирусқа тексерілу ештеңе бермейді. Сіз бүгін жұтқыншақтан жағынды алу процедурасынан теріс нәтижесін алып, бірақ, ертең-ақ жұқтырып алуыңыз мүмкін

Тіпті егер белгілер пайда болса да, олардың коронавирустық инфекциямен байланысын дәлелдеу үшін ешқандай іс-әрекеттерді қабылдаудың қажеті жоқ. Өкінішке орай, бұл талдаулар, әрі қарай не істеу, қалай емделу, нені қабылдау сияқты сұрақтарға ешқандай нақты жауап бермейді.  ПТР-дің сезімталдығы онша жоғары емес (30-60%). Басқаша айтқанда, егер сіз ауырып жатып,  мазок «теріс» нәтижені көрсетсе де, бұл ағзада коронавирустық жұқпаның барын жоққа шығармайды, яғни 40-70% ықтималдығымен сіз бәрібір коронавирусты жұқтырған болатынсыз.

Талдау емделіп шығу мүмкіндігіңізге әсер етпейді, бірақ жағдайды қатты  қиындатуы мүмкін. Мысалы, сіз талдауды тапсырған сәтте вирусты жұқтырып алуыңыз мүмкін. Талдаудың теріс  нәтижесі жалған тыныштық сезімді тудырады, себебі КОВИД кезінде, талдау жиі қате теріс нәтижені көрсетеді. Расталған КОВИД диагноздың өзі, не істеу керектігіне әсер етпейді, яғни арнайы емі жоқ, және кез келген жағдайда, сауығып кету нәтижесі тек қана сіздің иммунитетке байланысты!

Өкпенің компьютерлік томографиясы (өкпенің КТ) – тамаша әдіс, бірақ ол  коронавирусты емес, вирустық пневмонияны диагностикалау үшін пайдаланылады. Көптеген науқастарда, бақытымызға орай, инфекция өкпенің қабынуысыз немесе өкпенің аз деңгейде зақымдану жағдаймен ағады. Тек жай  «қызығушылыққа» КТ жасаудың керегі жоқ.

Коронавирусқа талдау сияқты (ПТР), КТ-да аурудың белгілерін, тіпті екі жақты пневмонияны анықтау жағдайы, әрі қарай не істеу керектігіне әсер етпейді. COVID-19 кезінде,  тіпті ең жеңіл науқастарда КТ-да екіжақты пневмония жиі анықталады, ол өз бетімен өтеді. Сонымен бірге, томографтар, көбінесе бөлмені жақсы зарарсыздандырмайды, тіпті егер сізде КОВИД жоқ болса, сіз томографтан, күту аймағында немесе  қызметкерлермен байланысқанда жұқтырып алуыңыз мүмкін.

3. Қандай жағдайларда ауруханаға жатқызу және талдау жүргізу шаралар талап етіледі? 

Ауруханаға жатқызу және коронавирусқа талдау жүргізу (ПТР, өкпенің КТ)  тек ауыр науқастарға көрсетілген, яғни, оттегімен жасанды қолдау немесе реанимациялық бөлме жағдайда емдеу жайлы сұрақ тұрғанда. Стационарлық көмек тек 20% залалданған тұлғаларға қажет. 

Уайымдауға және медициналық көмекке жүгінуге келесі белгілер себеп болады:

1) Ауыр деңгейдегі ентігу (ауа жетіспеушілік сезімі) — тыныс алу қозғалыстардың жиілігі минутына  24 циклдан көп;

               Ентігу  ауырлық деңгейі бойынша жіктеледі:

–       ЖЕҢІЛ ДЕҢГЕЙДЕГІ ЕНТІГУ – күнделікті іс-әрекеттерге кедергі жасамайтын ентігу (мысалы, баспалдақпен көтерілген кезде, бір немесе екі баспалдақтан көтерілгенде немесе жылдам жүргенде).

–       ОРТАША ДЕҢГЕЙДЕГІ ЕНТІГУ – күнделікті өмірге кедергі жасайтын ентігу  (мысалы, тоқтаусыз, дем алусыз баспалдақпен көтерілу әрекетін шектейтін немесе тамақ пісіруге және жеңіл үй жұмыстарын орындауға кедергі жасайтын ентігу).

–   АУЫР ДЕҢГЕЙДЕГІ ЕНТІГУ – тыныштық күйде туындайтын, науқас сөйлемдерді толығымен айта алмайтындай жағдайды туғызатын және жуыну не киіну сияқты қарапайым іс-әрекеттерге кедергі жасайтын ентігу.

2) Жоғары температура

Қызуды басатын препараттардың фонында түспейтін және ұзақ уақыт сақталынатын  (7  күннен көп)  39  және одан жоғары  температура;

3) Қанды оттегімен қанықтыру деңгейінің төмендеуі 

ҚАНДЫ ОТТЕГІМЕН ҚАНЫҚТЫРУ  пульс оксиметр көмегімен өлшелінеді – бұл шағын аспап, оны қолдың сұқ немесе ортаңғы саусаққа киеді. Ол оттегімен қанығу дәрежесін пайызбен көрсетеді және тамыр соғуының жиілігін анықтайды. Қанды оттегімен қанықтыру деңгейі 94% және төмен жағдайы өкпелер өз функциясын атқара алмайтыны туралы айтады, яғни науқасқа жасанды оттегі  қолдау қажет етіледі

4) Сананың бұзылуы

Тежелген жай-күйі, уақыт пен кеңістікте бағдарланудың бұзылуы

5) АҚ төмендеуі немесе керісінше күрт жоғарылауы

90 мм рт  ст-тан төмен  немесе 220 мм рт ст и жоғары

6) тамырдың жиі соғуы 

минутына 130  соққыдан асса

7)Қосымша қауіп факторлардың бар болуы

65+ жасы, ілеспелі жүрек-қантамыр аурулары, диабет, семіздік, онкологиялық аурулар және т. б.

8) Қандай да бір басқа ауыр симптомдар

 мысалы, шыдатпайтын ауырсыну, атап айтқанда, бас ауруы, тоқтамай құсу, іш өту

ЕКІ НЕМЕСЕ ОДАН ДА КӨП  БЕЛГІЛЕРДІҢ ҮЙЛЕСІМІ – АУРУХАНАҒА ЖАТҚЫЗУ ҚАЖЕТТІГІН КӨРСЕТЕДІ. ЖАҒДАЙЫҢЫЗ ЖАЙЛЫ, СІЗ ТІРКЕЛГЕН ЕМХАНАНЫҢ  УЧАСКЕЛІК ДӘРІГЕРГЕ ХАБАРЛАСЫҢЫЗ (ЖАЛПЫ ТӘЖІРИБЕ ДӘРІГЕРІНЕ) НЕМЕСЕ ЖЕДЕЛ ЖӘРДЕМ ШАҚЫРЫҢЫЗ.

Басқа аурулар жағдайларда қолданылатын шаралар: жай-күйінің нашарлауын ескерту немесе асқынулардың алдын алуы мақсатында медициналық көмекке жүгіну, коронавирустық инфекцияда, өкінішке орай, жұмыс істемейді. Медицина қызметкерлері, осы тұрғыдан алғанда ешқандай көмек бере алмайды, аурудың ағымы және оның нәтижесі тек сіздің иммундық жүйеге байланысты. Сонымен қатар, қандай да бір елеулі негіздерсіз медициналық қызметкерлермен артық байланыс, сізге ешқандай пайдасын әкелмейді, керісінше, егер осы уақытқа дейін сізде қарапайым вирустық немесе бактериялық инфекция болса, олар дәл коронавирустық инфекцияны тарататын қаупі болып табылады 

4. Менің COVID тесті теріс нәтиже көрсетті, ал КТ-да екіжақты пневмония. Олай болуы мүмкін бе?

COVID-ке тест сезімталдығы – мұрын-жұтқыншақтан жағындыны алу процедурасының дұрыстығына байланысты.  Жұтқыншақтың артқы қабырғадан жағындыны алу процедурасын кейбір медицина қызметкерлер дұрыс жүргізе алмауы да мүмкін. Сондай-ақ, тест нәтижесі ПТР-диагностикасының сапасына да байланысты. 

КТ сезімталдығы жүз есе жоғары. Яғни, тіпті қабылдау бөлімінде, дәрігерлер әдеттегі клиникалық көрінісін және өкпенің КТ-да өзгерістерді көргенде-ақ, 99,9%-ға диагнозға сенімді болады. Жағынды деректердің статистикалық (эпидемиологиялық) мәні бар, бірақ  емдеу тактикасын анықтау үшін мүлдем қажет емес.

5. Егер менде ковидты емес, қарапайым пневмония болса, ал мені covid-ауруханаға әкеледі, мен жұқтырып аламын ғой.

Дәрігерлер бұл қауіп-қатерлерді сұрыптау деңгейінде азайтуға тырысады, бірақ, қазіргі жағдайда пневмонияны, шын мәнінде, әдеттегі стационарға апармайды. Дегенмен,  осындай қатенің жиілігі 1% – дан кем, жай ауруханадан тыс пневмония жағдайлар қазір өте сирек кездеседі (оларды КТ бойынша ажыратуға болады).

6. Өкпе кез келген жағдайда зақымданады ма?

Коронавирустық жұқпа әр түрлі нысандармен өтуі мүмкін, бұл ретте, өкпенің зақымдануы байқалмауы да мүмкін. Ауру көбінесе мүлдем белгілерсіз ағады, тіпті коронавирусқа тест нәтижесі оң болса да,  адам ешқандай белгілерді сезбей жүреді, және осындай таратушыға тексеру жүргізгенде, ағзада ешқандай өзгерістер анықталмайды. Мұндай науқасты белгілерсіз таратушы деп атайды. 

Белгілері болған жағдайда аурудың келесі нысандарын белгілейді: 

·       жоғарғы тыныс алу жолдарының зақымдануымен коронавирустық жұқпа (ринит, фарингит)

·       төменгі тыныс алу жолдарының зақымдануымен коронавирустық жұқпа (пневмония)

Соңғы нұсқада өкпенің зақымдалуы байқалынады. Бірақ  науқастардың көбінде ауру өкпе зақымдануына әкелмей ағады 

7.Мен ауырып қалдым, кішкентай балаларым бар, оқшаулануға мүмкін емес. Не істеу керек?

Балалармен жақын байланыста болған кезде, іс жүзінде, жұқтырып алмау мүмкін емес. Оқшаулануға мүмкіндігіңіз болмаса, онда  балалар бұл инфекцияны бәрібір жұқтырып алатынын күтіңіз, өйткені вирус жоғары жұқпалы. Бір үйде тұрғандықтан, тіпті тұрақты қорғау шаралары:  қолды сабынмен жуу, маскалар, санитайзерлер, тұзды ерітінділер жұқпаны ұстап қалуға көмектеспейді. 

Бірақ, бұл ретте, сіз білуіңіз қажет, балалар негізінен COVID-19 белгілерсіз бастан кешіреді немесе жеңіл түрде. Мұрын бітелу, орташа дене қызуының жоғарылауы, тамақтың жыбырлауы, сұйық нәжіс сияқты белгілері пайда болуы мүмкін, бірақ көп жағдайларда балалар өзін жақсы сезінеді және ересек адамдармен  салыстырғанда, қатты сырқаттану, әлсіздік, немесе тәбеттің болмауын сезбейді. Белгілердің дамуы байқалса симптоматикалық емдеуді ұстану қажет: балаға көп сұйықтықты беру, мұрынды тұзды ерітіндімен  шаю, дене температурасы 38.5 С жоғары болған жағдайда – балаларға арналған парацетамол беру. 

Зерттеу деректері бойынша, тәуекел аймағына нәрестелер, сондай-ақ, жасөспірімдер кіреді. Бірақ, бұл ақпарат әлі де зерттелінуде, әзірге нақты мәлімет жоқ.

8. Я болею, можно ли мне гулять на свежем воздухе?

Вы можете гулять на свежем воздухе, но должны помнить, что ВЫ ПРЕДСТАВЛЯЙТЕ ОПАСНОСТЬ для окружающих. Поэтому вы обязательно должны надеть маску,  перчатки и постараться не посещать места скопления людей, включая общественный транспорт. 

9. Есть ли сейчас в городе вирус другого типа? 

Такое ощущение, что существует только коронавирус. Много знакомых с температурой 38, но с отрицательным анализом. Стоит ли воздержаться от общения спустя неделю после появления у них первых симптомов?

Конечно, другие вирусы тоже продолжают циркулировать в окружающей нас среде, но при улучшении личной гигиены (частое мытье рук с мылом/обработка санитайзером), ношении масок и соблюдении социального дистанцирования вероятность заболевания другими инфекционными заболеваниями снижается, хотя и не исключается полностью. В ситуации с COVID-19 дело обстоит несколько иначе, так как ни у кого из нас не имелось к нему иммунитета, поэтому при встрече с возбудителем большинство из нас заражается и заболевает. Поэтому сейчас целесообразнее любое инфекционное заболевание расценивать, как COVID-19 и придерживаться соответствующих рекомендаций – самоизоляции на период заболевания, симптоматического лечения и динамического наблюдения за симптомами.

10. Как не пропустить пневмонию?

По поводу «% поражения легочной ткани»: из курса школьной биологии нам известно, что легкие – это единственный орган в нашем теле, где осуществляется газообмен, то есть где артериальная кровь насыщается кислородом. В норме сатурация (насыщение) артериальной крови кислородом составляет 98-100%. 

Головной мозг очень чувствителен к снижению концентрации кислорода – даже на 1-2%. Он сразу же запускает механизмы компенсации – в первую очередь – учащение дыхание. Когда этот механизм себя исчерпывает, появляется одышка – приходится дышать слишком часто. 

Представьте себе ситуацию, когда мозг получает кислорода на 30% меньше, чем обычно – это моментальная кома из-за гипоксии, поэтому врача при оценке состояния больного должен интересовать не % поражения легочной ткани на КТ, а клинические симптомы. 

При COVID-19 пневмонии воспаление носит еще и иммунный характер, поэтому изменения в легких могут обнаруживаться на КТ, но при этом даже не быть кашля. И в тех случаях, когда частота дыхания в норме, нет одышки и падения сатурации, ничего с этим делать не нужно, даже если в заключении к КТ пишут про «30%». 

Изменения на КТ при COVID-19 пневмонии НЕ ВСЕГДА приводят к нарушению функции легких.  И напротив: когда у пациента имеется учащенная одышка, падение сатурации и одышка – нам НЕ ВАЖНО, что покажет КТ – налицо объективные признаки пневмонии. 

11. Как быть с теми  у кого нет признаков ОРВИ, как распознать у них пневмонию? 

Умерла бабушка, никакой одышки, никаких признаков ОРВИ, стало тошнить, повысился сахар, потом начались проблемы с почками, потом вызвали скорую (трижды), забрали в больницу, сделали рентген – двусторонняя пневмония, тяжелое состояние, положили в реанимацию, не выдержало сердце. Всё происходило на протяжении недели. Как тут распознать?

Описываемые симптомы – слабость, тошнота, повышение сахара, должны вызывать настороженность. Скорее всего, была и спутанность сознания, и чрезмерная сонливость – у пожилых людей гипоксия может проявляться именно так. Одышка и учащение дыхания, вероятнее всего, тоже были, просто у пожилых людей дыхание более поверхностное, и можно не заметить. 

Поэтому важно АКТИВНО наблюдать за симптомами. Кроме того, все лица старше 65 лет, особенно имеющие хронические заболевания, подлежат более пристальному наблюдению со стороны членов семьи и очень важно постоянно быть на связи с врачом. Причем, отправлять врачу сведения о своем самочувствии должны вы сами. Вне рабочих часов при любом ухудшении самочувствия – вызывать скорую помощь. 

12. Как вирус влияет на кишечник / желудок?

У меня тошнота, рвота, горечь во рту, диарея. Это из-за назначенных антибиотиков? Перестала их принимать пару дней назад. А сегодня опять тошнота, рвота, горечь, хотя температура сейчас нормализовалась

Вирус SARS-Cov-2 прикрепляется к так называемым клеточным рецепторам АПФ2. Этих рецепторов много на эпителиальных клетках бронхов, альвеол, желудочно-кишечного тракта, а также на эндотелии сосудов (артерий и вен), в миокарде, печени и почках. Если вначале, когда у вас начался COVID-19, симптомов со стороны желудочно-кишечного тракта не было, то. скорее всего, ваши симптомы связаны с нарушением вашего микробиома. Эти нарушения явились результатом неоправданного применения антибиотиков, противовирусных, противогрибковых и других неэффективных от коронавируса лекарств. Диарея и другие желудочно-кишечные расстройства, вызванные антибиотиками,  могут длиться месяцами. Вам особенно важно восполнять потерю жидкости, т.е. много пить. Подключить несладкий кефир, йогурт, можно кумыс (если любите, конечно). При слабости – регидрон (1 порошок на 1 литр вода, пить через трубочку, т.к. раствор имеет неприятный вкус). От горечи во рту можно попробовать принимать урсодезоксихолевую кислоту (урсосан, урсофальк и т.п.) по 2-3-4 капсулы вечером несколько дней. Также можно принимать комплексные пробиотики по 20-60 миллиардов колониеобразующих единиц (КОЕ)  в день 1 раз с едой.

СТАЦИОНАРЛЫҚ КӨМЕК

13. Аураханада  ауруды қалай,  қандай препараттармен емдейдіІ? 

Ауруханаларда, аса ештеңе жоқ, себебі, қауіпсіздік тиімділігі бойынша Covid–19 –дан дәлелденген дәрі-дәрмектер жоқ. 

Ауруханада сізге Ковид-19 асқынуларды жеңуге көмектесе алады: ең алдымен, ағзадағы оттегі деңгейі төмендегенде көрінетін тыныс алу жетіспеушілігін жеңуге көмектеседі (ентігу туындайды). Тыныс алудың қиындауы вирус өкпеге түсіп, пневмонияны қоздырса туындайды. Ауыр деңгейдегі ентігу адамға журуге, тіпті отыруға және айтуға мүмкіндік бермейді.

Қанды оттегімен қанықтыру деңгейін пульс оксиметр көмегімен анықтауға болады. Бұл апараттар жедел жәрдем мамандарда, аурухана дәрігерлерде және кейбір учаскелік дәрігерлерде бар. Ересек адамдарда оттегімен қанығу 94% төмен,  сондай-ақ, тыныс алу қозғалыстардың жиілігі 24 көп болған жағдайлар ауруханаға жатқызу және мұрын түтікшелер (канюля) арқылы ингаляциялардың қажеттілігі туралы айтады.

Дәрі тамызғыштар өздері іше алмайтын ауыр науқастарға көмектеседі (сусыздандыруды төмендету, паретеральды тамақтандыруды дұрыстау және кейбір дәрі-дәрмектерді енгізу). Ауруханаларда антибиотиктерды көк тамырға енгізеді және вирусқа қарсы препараттарды береді. 

Егер оттегімен ингаляция көмектеспесе, өкпенің жасанды вентиляциясына ауыстырады (ИВЛ). Интубация шамамен 5% залалданған науқастарға қажет. Сондай-ақ, ауыр науқастарда тромб қалыптасуы күшейеді. Бұл тромбозды арнайы дәрі-дәрмекпен емдейді, тік антикоагулянттар деп аталады. Сондай-ақ, тек қана жіті респираторлық дистресс синдромы және «цитокин дауыл» дамыған ауыр науқастарға (ОРДС) иммуносупрессанттар үлгідегі таблеткада және ағынды көк тамырға енгізіп дексаметазон береді. Кейбір елдер ОРДС емдеу үшін моноклондық антиденелерді қолданады.

14.Туысқанымды ауруханаға жатқызды. Бірақ ол: тексерілістердін өткізбейді және ешқандай ем жүргізбейді деп шағымданады!

 Коронавирустық жұқпа  бойынша жатқызу – бұл мәселе соңғы уақытқа дейін даулы және ең талқыланатын болып қалуда, яғни, барлық науқастарды ауруханаға жатқызуға себеп болатын көрсеткіштер үнемі қайта қаралып, өзгеріп отырады. Егер ауру таралуының басында біздің республикада, лабораториялық әдіспен короноварис анықталған  барлық адамдарды ауруханаға жатқызып жүрсе, қазіргі уақытта, стационарларда науқастардың көптігінен, ауруханаға жатқызуға тек нақты көрсеткіштері бар болғанда ғана жатқызатын болды. 

Айту керек, ауруханада орын болса да, ауруханаға жатқызу көптеген жағдайларда (ауырып қалғандардың 85% – ға дейін)  ұсынылмайды. Себебі ковидтық жұқпадан арнайы емі жоқ, және стационарда жатуы науқасқа ешқандай қосымша пайдасын әкелмейді. Жағдай тіпті басқа болуы мүмкін, пайдасының орнына теріс салдары пайда болуы мүмкін ( науқастармен тұрақты байланыс, ауыр уытты препараттарды қабылдау).

Осылайша, ауруханаға жатқызу шарасы тек ауыр жағдайларда көрсетілген: науқасқа тыныс алу жеткіліксіздігі кезінде стационарлық аппаратура арқылы жасанды оттегінің қолдауы қажет болған кезде. Коронавирустық жұқпамен стационарда жатқан науқас не сезеді? Емделушілер қатты үйренбеген, тіпті қорқынышты ортаға түседі, ол әдеттегі стационардан қатты ерекшелінеді (онда олар әдетте көптеген зерттеулерден өтеді, консультациялар алады, жалынды ұсыныс әңгімелерді тыңдайды және т. б.). Қазіргі COVID-госпиталдері, дәл COVID-19 емдеу үшін кескінін өзгерді. Дәрігерлер әрине, ілеспелі ауруларды ескеруге тырысады,  бірақ,  өкінішке орай, осы аурулардың толыққанды емдеудің мүмкіндігі болмауы  да мүмкін.

Емдеу шараларға көп дәрі тамызғыштар және уколдар  кірмейді. Науқастың қауіпсіздігі үшін көптеген препараттарды таблетка түрінде береді. Инъекция нысанында негізінен антикоагулянттарды (қанды сұйылтатын препараттар) тағайындайды. Стационар жағдайда негізгі емдеу әдісі – әртүрлі дәрежесіндегі интенсивтігімен жасанды оттегімен қолдау.

Сондықтан, сырт көзбен қарағанда, емдеу процесі шын мәнінде әсерлі емес боп көрінеді: қабырғалардан оттегі, бір уыс таблеткалар, 1-2 тері асты инъекциялар және күніне үш рет саусағыңызға пульсоксиметр. Сонымен бірге, респиратор киген дәрігердің әңгімешілдігі айтарлықтай төмендейді.

15. Туысқаным ауруханада жатыр, оған қалай/немен көмектесе аламын?

Не істеуге болмайды:

– Дәрігердің жеке номерін алуға тырыспау керек, сізге оны ешкім бермейтін шығар, және бұл дұрыс та. Қазіргі жағдайда жұмыс күні өте қарқынды өтеді, және әңгімелерге ауытқып кету өте дұрыс емес. 

– Сіздің туысқаныңызды ыңғайлырақ жайғастыруға дәрігерден талап етудің қажеті жоқ, өйткені, әдетте біздің стационарлар кеңестік, және осы жағдайда ыңғайлы жайғастыру оңша маңызды емес.

Не істеу КЕРЕК: 

– Науқасты гигиеналық құралдармен қамтамасыз етіңіз, қажетті заттарды жіберіңіз. Егер өзінің жеке пульсоксиметрі, глюкометрі, тонометрі, термометрі бар болса әкеліп тастаңыз, ол науқас үшін өте пайдалы болады, өйткені біздің стационарлар жағдайда сыну жағдайлар жиі болады және өз апараттарыңыздың болуы жақсы. 

– Науқаста болатын созылмалы ауруларды емдеу үшін қолданылатын барлық қажетті препараттармен қамтамасыз етіңіз.

 – Науқас дәрігерге  айта кетсің, сіз керек жағдайда қосымша препараттарды алуға дайынсыз (әдетте, антикоагулянттар туралы айтылады). Барлық препараттар ауруханаларда 100% науқасқа жетпейді. Назар аударыңыз,  дәрігердің өзі дәрі-дәрмектерді сатып алуды ешқашан сұрамайды.

16. Қалай үрейленбеу, қаншама адам қаза тапты?

Біз үрейленбеуге шақырамыз, өйткені үрейдің өзі ойластырылмаған және қауіпті іс-әрекеттердің туындауына әкеліп соғуы мүмкін. Мысалы, тыныс алу жолдары жағынан кез келген белгілері пайда болғанда, ауруханаға жатуға және жедел жәрдем шақыруға ұмтыласыз. 

Үрей жағдайда, сіз өзіңіздің жай-күйіңізді  объективті түрде бақылай алмайсыз.  Үрейшіл адамдар тек денсаулық сақтау жүйесінің, дәрігерлердің жұмысын ғана емес, ең алдымен, өздерінің өмірін қиындатады.

Ауруханаға, тестілеу орталықтарына,  КТ-ға барғанда,  сіз жұқтыру қаупін артырасыз, әрине, егер сіздің өзіңізде COVID болмаса. ПТР тесттің оң нәтижеде немесе  COVID белгілерде, 80% адамдарда ауру белгілерсіз  немесе жеңіл түрде ағады, және тек 20% науқастарға ауруханалық көмек қажет. Түсіну керек, Қазақстанда ауруханалар толған, стационарлар тиісті деңгейде жабдықталмаған: тек 3-5% төсек оттегімен, мониторлармен, ИВЛ аппараттармен қамтамасыз етілген. Сонымен қатар, дәрігерлер мен медбикелер жетіспейді, өйткені көбісі өздері де ауырады. Дәл сондықтан, үрейленбеу  және ойластырылмаған шешімдерді қабылдамау қажет.

ЖАЗЫЛЫП ШЫҒУ, ҚАЙТА ЖҰҚТЫРЫП АЛУ ЫҚТИМАЛДЫҒЫ, ЖАЗЫЛЫП ШЫҚҚАННАН КЕЙІНГІ ЕМІ

17. Когда ко мне вернется вкус и обоняние?

Точного ответа на вопрос, когда вернется обоняние и вкус, нет. Все очень индивидуально. При COVID-19 вирус может влиять в том числе и на нервную систему, включая те ее отделы, которые отвечают за обоняние и вкусовые ощущения. У некоторых пациентов восстановление происходит очень быстро – сразу после выздоровления, у других – эти ощущения не вернулись до сих пор, спустя несколько месяцев после выздоровления. Кроме того, ряд пациентов отмечает стойкое ощущение неприятных запахов или появление разных привкусов после выздоровления. Необходимо набраться терпения и подождать, пока восстановятся повреждённые нервные клетки.

18. Как понять что человек переболел и уже не будет заразным для других?

При полностью бессимптомном течении болезни рекомендована самоизоляция на срок не менее 2 недель, если за это время симптомы болезни не развиваются, то считается, что можно выходить из изоляции, но рекомендации по ношению масок в помещениях, частому мытью рук и социальному дистанцированию должны соблюдаться и далее. Если же у пациента развились симптомы COVID-19, то прекратить изоляцию ему можно после полного исчезновения ВСЕХ симптомов +3 дня – с соблюдением вышеуказанных рекомендаций. 

В среднем болезнь COVID-19 у молодых и здоровых людей заканчивается за 2 недели. При хорошем иммунитете организм уничтожает вирус и человек перестает быть заразным для окружающих. Однако, при более тяжелом течении, в возрасте старше 65-70 лет вирус задерживается, человек остается заразным дольше 14 дней. Описаны случаи положительных ПЦР тестов и после 2-4 месяцев от начала болезни. Так что, при возможности, не стоит торопиться выходить из карантина. К сожалению, самочувствие не всегда показатель. люди могут чувствовать себя полностью здоровыми, но являться распространителями вируса.

19. Егер COVID жұқтырған науқас сауыға бастаса, оны басқа COVID науқастан оқшаулау қажет пе?

Егер сізде коронавирус анықталса, онда осы вирусы жоқ барлық адамдармен байланысты 2 аптаға тоқтату қажет. Далаға, дүкенге баруға, туысқандарымен, жақындарымен, балалармен қатынасудың қажеті жоқ. Егер отбасы мүшесінің немесе сізге жақын адамның сізбен бірге бір уақытта коронавирус анықталатын болса, онда бір-бірімен байланысуға болады. Егер адамда вирус кейінірек анықталса, ал сіз қазірдің өзінде сауығып кетсеңіз және бұрын жазылып кетсеңіз (екі немесе одан да көп апта бұрын), онда  «жаңа» жұқтырылған  адаммен  байланыста болу ұсынылмайды.

20. Коронавирустан жазылғандар қайта ауырып қалуы мүмкін бе?

Ағза жұқпаға жауап ретінде антиденелерді өндіреді. Антиденелер — бұл ақуыздар, жұқпалармен күресуге көмектеседі және әдетте қайталанған сырқаттан қорғанысты қамтамасыз етеді (иммунитет). Антиденелер әр ауру үшін айрықша болады. Мысалы, қызылшаға қарсы антиденелер, қызылшамен ауыратын науқаспен байланыста болған адамды қорғай алады, бірақ  егер адам тұмаумен ауырып қалса әрекет етпейді.

COVID-19 – жаңа жұқпа. Бұл вирусқа да, жауап ретінде антиденелер өндіріледі. Бірақ олар қаншалықты тұрақты болатыны, қайталап жұқтырудың алдын ала ма және қандай уақыт ішінде – әзірге нақты белгілі емес. Сондықтан, қайта жұқтырып алу жағдайы болуы мүмкін бе деген сұраққа, әзірге жауап жоқ. Қазіргі уақытта бұл сұрақ зерттелінуде.

21. Менің ойымша, мен бұдан біраз уақыт бұрын коронавирустан ауырып жазылдым, өйткені қаңтар-наурыз айларында менде қатты жөтел болды. Маған антиденелерге қан талдауын тапсыру қажет пе?

Көрсетілген белгілер бар жағдайда, коронавирустық жұқпадан, шынымен де, ауырып жазылған шығарсыз, дегенмен, қаңтар айында біздің елімізде бұл вирус әлі кең таралмаған (егер сіз сол уақытта Қытайда ғана болмасаңыз) болатын.  Сіздің жағдайда антиденелерге қан талдауын тапсырудың ешқандай мәні жоқ. Біріншіден, осы тесттердің сезімталдығы мен ерекшелігі жеткілікті түрде зерттелмеген, яғни белгісіз, олар қаншалықты дәл растайтынын: сіз коронавирустық жұқпаға душар болдыңыз ба, жоқ па. Екіншіден, жазылған адамдарға иммунитет қаншалықты тұрақты қалыптасатыны белгілігі емес. Яғни, тіпті сіздің қаныңызда коронавирусқа антиденелер анықталса да, бұл сізді қайта жұқтыру жағдайдан қорғай алмайды,  яғни, сіз  сіздің айналасындағы адамдар сияқты, жұқтырудың алдын-алуына қатысты барлық шараларды  қабылдауға тиіссіз. 

22. Ковид вирусты бастан кешіргеннен кейін қалай емделуге болады?

Осы сұрақтың жауабын өзіміз де білгіміз келеді. Болар-болмас COVID-19 зардаптары әр түрлі ағзалар жағынан пайда болуы мүмкін. Бұл өкпе фиброзы, миокардиттер және тағы басқалар болуы мүмкін. Өкпелік оңалтуды алсақ, стандартты тыныс алу гимнастиканы айтуға болады (бұл техниканы интернеттен табуға болады). Бірақ, шарларды үрлеудің қажеті жоқ !

23. Шарларды үрлеу туралы айтып беріңіздерші

Шарларды үрлеу —  дем шығару кезіндегі тыныс алу бұлшықеттеріне жаттығу. Бұл демікпе  және СОӨА (созылмалы обструктивті өкпе ауруы) жағдайда пайдалы, науқастар ұзақ уақыт терең дем шығаруға үйренсін деген мақсатпен қолданылады. Себебі, осы ауруларда  бронхтардың саңылауы тарылады. 

Ковид кезінде оның қажеті жоқ: бұл жағдайда дем алу әрекетін жетілдіру маңыздырақ болады, өйткені бронхтар емес, альвеолалар зардап шегеді, тыныс алу беті азаяды. Газалмасу нашарлайды.  Тыныс алу гимнастикада біз оттегімен алмасу үшін бұл бетін кеңейтеміз және қабынулық сұйықтыққа альвеоларды толтыруға жол бермейміз.

24. Я переболела, сдала тест на антитела, что означают его результаты?

В ответ на инфекцию организм начинает вырабатывать антитела, то есть это такие защитные белки, которые направлены против возбудителя, в частности , против коронавируса. Вырабатываются  антитела двух классов: иммуноглобулин М (IgM)  иммуноглобулин G (IgG). На  5-7 день болезни появляются антитела класса IgM, а начиная со второй-третьей недели организм вырабатывает поздние антитела IgG. Первые циркулируют до двух месяцев, вторые – полгода и, возможно, больше.

Выявление антител в крови, особенно антител IgM свидетельствует о том, что человек может быть заразен для окружающих, даже если у него нет симптомов. Он должен соблюдать все меры защиты. Выявление антител IgG свидетельствует о том, что он уже перенес заболевание или у него был контакт с вирусом, возможно в бессимптомной форме. 

Положительный анализ на антитела IgG означает что у человека на какое-то время существует иммунитет от COVID-19. Как долго, никто еще не знает, поэтому переболевший должен соблюдать все те же самые меры – дистанцирование, ношение масок в общественных местах, частое мытье рук.    

25. Что делать после того как переболели двухсторонней пневмонии?

Пневмония при COVID-19 обычно двухсторонняя, поражает доли легкого и справа, и слева. У 90-95% людей, перенесших коронавирусную пневмонию, в течение нескольких месяцев все проходит бесследно. Особенно это касается более молодых людей до 60-65 лет. Очень редко, при нарушениях иммунитета, возможно осложнение в виде фиброза легких. Фиброз (это когда вместо альвеол разрастается соединительная ткань) проявляется одышкой при небольшой физической нагрузке или в покое, быстрой утомляемостью, снижением насыщения кислородом крови. Эти люди должны наблюдаться у пульмонолога. 

Во время болезни и после всем необходимо делать дыхательную гимнастику, а также выполнять посильные силовые упражнения (при выраженной одышке можно делать сидя). Например, взяв в руку поллитровую бутылку с водой, сгибать и разгибать в локте руку. Попеременно тренировать правую и левую руки. Если у вас не развилось такого осложнения, как фиброз (а это большинство людей), то можно постепенно наращивать физические нагрузки в виде быстрой ходьбы, занятий йогой, плавания, футбола и всего, что вы любите. 

26. Как снять одышку?

К сожалению, так просто взять и «снять» одышку не получится даже в стационаре. Надо знать степень одышки. Можете ли вы самостоятельно ходить по дому, в туалет, умыться, приготовить себе еду, произносить предложения и фразы? Если да, то преодолеть одышку сможет только тренировка. Легочная ткань обладает удивительными уникальными самовосстанавливающимися свойствами. Даже если у человека осталось только 10% альвеол, организм может восстановиться и человек будет практически здоровым. Вам только надо набраться терпения. Упражнения в виде дыхательной гимнастики, тренировки силы мышц и выносливости помогут вашему организму восстановиться.

 

ЖҮКТІЛІК және COVID-19

 

 

27. Дүниеге дені сау балаларды дүниеге әкелген ковид жұқтырған жүкті әйелдерге не істеу керек? Әдетте, дәрігерлер жаңа туылған сәбині оқшаулап, бөлек жатқызады. Бұл дұрыс па?  

 

Егер анасынан вирус анықталып, ал баланың дені сау болса,  онда жаңа туылған сәбиді оқшаулаған дұрыс, өйткені анадан балаға жұғуы мүмкін. Жаңа туылған нәрестелердің көбінде ауру жеңіл формада ағады, бірақ  ауыр ағымды жағдайлар болуы да мүмкін. Сәби мен анасын перзентханадан шығарған кезде, жұқтыру қаупі әлі де бар болса, (яғни анасында аурудың бірінші белгілері пайда болғаннан кемінде 14 күн өтпесе) анасы сүтті сүзіп, баланы отбасының дені сау туыстарының бірі тамақтандырса жақсы болар еді (әкесі, әжесі, атасы) . Бірақ егер анасы өзі емізгісі келсе, сәбимен байланысты барынша азайту және барлық сақтық ережелерін сақтау қажет:  мүмкіндігінше баланы қолға алмау (тек қана емізгенде ғана), әр емізердің алдында қолды және сүт безін кем дегенде 20 секунд ішінде жуу.  Вирус сүт арқылы жұғатыны дәлелденбеген

БЕРЕМЕННОСТЬ и COVID-19

28. Что делать беременным с положительным ковид, у которых родился здоровый ребенок? 

Если у матери выявлен вирус. а ребенок здоров , то совершенно правильно, что новорожденного малыша изолируют, так как ребенок может заразиться от матери. У большинства новорожденных заболевание протекает в легкой форме, но бывают случаи тяжелого течения. Если маму с ребенком выписывают из роддома, но еще возможно заражение ребенка (то есть у мамы менее 14 дней от первых признаков заболевания)  желательно, чтобы мама сцеживала молоко и кормил малыша кто то здоровый из родственников (папа, бабушки, дедушки) . Но если мама хочет кормить сама, она должна максимально минимизировать контакт с ребенком и соблюдать все правила: как можно реже прикасаться к ребенку (желательно только на период кормления), тщательно мыть руки и грудь перед кормлением не менее 20 сек. Передача вируса через молоко не доказана

ТАНЫМАЛ  ПРЕПАРАТТАР, ЕМДЕУ ПРОТОКОЛДАРЫ ЖӘНЕ Т.Б.

29. Антибиотиктерді қабылдаудың қажеті жоқ деп неге айтасыз?

* Антибиотиктер дегеніміз не? Бұл Бактерияға қарсы препараттар.

* Бактерия дегеніміз не? Бұл біржасушалы микроағза, яғни ЖАСУША. 

* Антибиотиктер  өзінің әсер ету механизмі бойынша  бірнеше топтарға бөлінеді (бөлінуі – антибиотиктер жасушаның қандай құрылымдарына әсер ететіне байланысты). Мысалы, кейбір препараттар бактериалды қабырғаның синтезін  (құрылысын) бұзады, басқа  біреулері – митохондриялардың,  рибосомалардың немесе ақуыз биосинтездің әсерін басады, яғни бактериялардың бөлуіне қатынасатын  процесстерге  араласады. 

* Ал вирус дегеніміз не? Мектеп биология курстан бізге белгілі  (немесе Уикипедиядан), вирус – бұл жасушалы ЕМЕС өмір нысаны, (яғни Жасуша емес) және оның құрылысында антибиотиктер әсер ете алатын бірде-бір құрылымы жоқ,: жасушалы қабырғасы,  рибосомалары, ядросы немесе митохондриялары да жоқ. Яғни, вирустық жұқпалар кезінде, антибиотектерде түйісу нүктесі де жоқ, яғни, оларды қабылдау тиімді емес.

Бізді үнемі көптеген қоздырғыштар қоршайды – вирустар, бактериялар, саңырауқұлақтар – дегенмен, аптасына 7 күн, тәулігіне 24 cағат бойы ауырмаймыз ғой, рас па? Неге, бұл туралы ойландыңыз ба? 

* Ешкімге құпия емес, біздің денеміздің беті (тері және шырышты қабығы, оның ішінде, ішектің қабырғасы) миллион және триллион микроағзалардан тұратын пленкамен, соның ішінде бактериялармен жабылған, олар өзара тату-тәтті боп өмір сүріп жатыр. Бұл микроағзалардың достастығы (микрофлорасы немесе микробиота) тепе-теңдікте тұрып, жергілікті тері және шырышты қабығының иммунитетін қалыптастырады, ол өз кезегінде, ауру тудыратын «бөтендерге»  ағзаға жеңіл енуіне жол бермейтін біздің қорғаныс скафандры болып табылады.

* Вирустық жұқпа кезінде антибиотиктерді қабылдауды бастаған кезде, не басталады? (немесе антибиотиктерді балаларға берген кезде) Вирустарға антибиотиктер мүлдем әсер етпейді (енді сіз білетін болдыңыз ғой, неліктен екен), оған қарамастан, біздің ағзамыздағы оларға барлық сезімтал болатын бактерияларды өлтіреді, осылайша жасырылған балансты бұзады. Сөйтіп, біз өз қолымызбен қорғаныс скафандрды «тесіп», ағзамыз айналамызда болатын барлық қоздырғыштарына осал болып, вирустық жұқпалардың ұзаққа созылған ағымына және бактериалдық асқынулардың қосылуына жағдай жасаймыз.

* Сонымен қатар, біздің ішекте  микробтардың саны өте көп. Олар да біздің иммунитетті қалыптастыру, тамақ және пайдаланылмаған материалдың қортылу, ағзаға зиянды микробтардың күшеюін болдырмау процесстеріне қатысады. Егер адам антибиотиктерді негізсіз қабылдайтын болса – дисбактериоз дамиды, яғни шартты-патогенді және патогенді қоздырғыштар көбейе бастайды, бұл, өз кезегінде, ішектің қабыну ауруларына және иммунитеттің төмендеуіне әкеледі

* Антиботиктерді  қабылдағаннан кейін микрофлорасын қалпына келтіру үшін 3-тен 6, кейде 12 айға дейін уақыт қажет, осы уақытта жергілікті иммунитет төмендейді (ал кейде, бұл мерзім ішінде, балалар тағы бір-екі емдеу курсын қабылдауға үлегереді). Сонымен қатар, зерттеулер көрсеткендей, кейбір микроағзалардың түрлері өлгенде, қалпына  ешқашан келе алмайды, тіпті антибиотикті бір реттік қабылдаудан кейін. 

COVID-19  жағдайда толыққанды иммундық жауап аурудың екінші аптаның соңында  қалыптасады. Өйткені бұл жаңа инфекция,  бұл вирусқа иммундық жадтың жасушалары әлі жоқ, себебі сіздің ағзаңыз  бұл вируспен бұрын ешқашан кездесіп көрмеген. Осы жағдайда, температура ұзағырақ сақтануы мүмкін, оның үстіне, қызба толқын тәрізді сипатта болуы мүмкін. 

Шынында, өкінішке орай,  пандемия кезеңіндегі кейбір қазақстандық дәрігерлер антибиотиктерді тағайындайды  ( цефтриаксон, азитромицин,  левофлоксацин және т. б.), олар коронавируста  мүлдем әсер етпейді. Әзірге адамзатта SARS-Cov-2-ден тиімді және қауіпсіз дәрі-дәрмектер жоқ. Қазақстандық COVID-19  диагностикалау және емдеу хаттамалары 2020 жылы  наурыздан бастап 9 рет өзгерді. Соңғы  Ковид емдеу хаттамасында амбулаторлық кезеңде антибиотиктер жоқ. Сондықтан, үй жағдайда емделгенде антибиотиктерді  тағайындауға ешкімнің құқығы жоқ

АНТИБИОТИКТЕР бактериалық жұқпа қосылған кезде ғана ҚАЖЕТ болады. Бактериялық флора  ауыр науқастарда екінші аптадан, трахеяны интубациялаудан кейін (ИВЛ) немесе кейбір қауіп топтарда қоса жүруі мүмкін. Сондықтан бактериялы пневмонияның алдын алу үшін антибиотиктерді қабылдаудың қажеті  жоқ, олар  жанама әсерлерді  тудыруы мүмкін, ең бастысы иммунитетті басады. Екінші жұқпаның қосылу қаупін дәрігер бағалау тиіс. Бұл үшін бірқатар тесттер мен талдаулар пайдаланылады.

30. Қазір COVID кезінде антикоагулянттарды қолданудың пайдасы туралы көбісі айтып жүр. Оларды профилактикалық тұрғыдан қабылдау керек пе? 

Қажет емес. Антикоагулянттар инфекцияны емдемейді және сақтандырмайды. Олар тромбоз сияқты асқынуларда көмектеседі. Артерия мен тамырларға  вирустың түсу салдарынан тромбоздардың күшейтілген түрде пайда болуы өте сирек болады, әрі тек ауруханада, реанимацияда жатқан ауыр науқастарда болады. Емдеу үшін инъекция түрінде өте «ауыр»  дәрі-дәрмектер пайдаланылады. Гепарин және оның туындылары сияқты. Бұл дәрі-дәрмектер,  көптеген көрсеткіштері бойынша ұйыту жүйесінің жағдайын мониторлауды талап етеді.

31. СOVID-19-бен  күресте, қазір көптеген адамдар белсенді түрде сатып жүрген танымал препараттар  тиімді ме?

Нобазит (энисамия йодид), ингавирин (имидазолилэтанамид пентандиовой қышқылы), мұрынға тамызатын интерферон  (лейкоцитарлық адам интерфероны немесе ерітінді дайындауға арналған ұнтақ немесе ерітінді ), арпефлю (умифеновир гидрохлориды), гроприносин, сияқты дәрі-дәрмектердің тиімділігі дәлелденбеген. Бұл препараттардың барлығы вирусқа қарсы деп жарияланады, бірақ-та, рандомизирленген клиникалық сынақтардан өтпеген және дәлелді медицинаны қабылдаған елдерде қолданылмайды. 

Дәрілердің нұсқаулықтарда кездесетін «иммунтүрлендіруші әсері», «иммунитетті нығайту» немесе бір нәрсенің»протекторы» сияқты сөздерді  «қызыл шүберек» ретінде пайдалануды ұсынамыз. Бұл ғылыми емес және екіұшты ұғымдар, жиі дәлелденбеген препараттардың және тағамдық қоспалардың өндірушілер ғана қолданады.

Тұмау вирусына қарсы тек ( маусымы қыста болады) тамифлю (осельтамивир), реленза (занамавир) және инавир (ланинамивир) әсер етеді, бірақ көбісі осы дәрі дәрмектерді коронавирустан  қателікпен қабылдайды.

Нимесил — бұл нимесулидтың коммерциялық атауы, ондаған стероидтік емес қабынуға қарсы препараттардың бірі, оларға, сондай-ақ, аспирин, ибупрофен, парацетамол, диклофенак натрий және т. б  жатады. Егер өзіңізде  COVID бар деп күдіктенсеңіз, нимесилды қабылдаудың керегі жоқ, себебі ол қауіпсіздік бойынша сынақтан өтпеді. Бүгінгі күні, бұлшық еттердің және сүйектердің өте қатты ауырсыну сезімінде, өте жоғары температураны көтереалмаушылықта тек екі препараттардың қабылдауы ақталған: парацетамол (оның басқа халықаралық патенттелмеген атауы – ацетоминофен) және ибупрофен.

Сумамед (халықаралық патенттелмеген атауы  – азитромицин), цефтриаксон және кез келген басқа да антибиотиктерды коронавирустық жұқпамен адамдарға қабылдауға болмайды, себебі сіз өз микробиомды (ішекте және мұрынжұтқыншақта пайдалы микробтарды өлтіресіз) бұзасыз, антибиотиктерге тұрақтылықтың дамуына ықпал жасайсыз. Еш антибиотиктер вирустарға әсер етпейді!  Олар тек тиімсіз ғана емес, сонымен бірге вирустық жұқпа кезінде зиян келтіреді. Оларды егер сіз COVID қатты ауыр деңгейде ауырсаңыз, интубация астында реанимация бөлімінде жатсаңыз, интубация кезінде өкпеге түсіретін қайталама бактериалды жұқпаның алдын алу үшін ғана тағайындайды. 

32. WhatsApp желісі арқылы әлдебір коронавирустық жұқпаны емдеу хаттаманы белсенді түрде таратады. Хаттамада антибиотиктерді және вирусқа қарсы препараттарды бірден қабылдау қажет деп жазылған. Сол дұрыс па?

Сол немесе басқа вирусқа қарсы дәрілерді немесе антибиотиктерді қабылдауға кеңес беретін коронавирусты жұқпаны емдеу хаттамаларға немесе басқа ақпарат көздеріне сенудің керегі жоқ. 

Өкінішке орай, бүгінгі күні ковидты жұқпадан ешқандай арнайы емі жоқ. Яғни, ауру дамуының алдын алуға қабілетті немесе ауру ағымын тоқтай алатын, неғұрлым тез жазылуға ықпал ететін, тиімділігімен дәлелденген еш препарат жоқ, сондықтан аурудың бірінші күндерден бастап, вирусқа қарсы дәрілерді немесе антибиотиктерді қабылдаудың ешқандай қажеттілігі жоқ. Пайдасы болмайды, керісінше осы дәрілердің жанама әсерлері бар және олар сіздің хал-жағдайыңызды және ауру ағымын нашарлатуы мүмкін .

Екіншілік бактериялық жұқпа қосылу кезінде дәрігер вирусқа  қарсы препараттарды және антибиотиктерді тағайындайды. Оған қатаң көрсеткіштері бар, дәрігер оларды стационарда ауыр науқастарды емдегенде ғана қолданады. Тіпті бұл жағдайларда да, емдеу жиі эмпирикалық (тәжірибелік) сипатта, және бұл препараттар қандай да бір нақты жағдайда әсер ететініне ешқандай кепілдік жоқ. 

33. Ибупрофен  асқынуларды тудыруы мүмкін. Бұл рас па?  

Шынымен де, індеттің бастапқыда түрлі мақалалар жарияланған болатын: ибупрофенды қабылдаған COVID  науқастары жиі қаза болатын немесе оларда түрлі асқынулар туындайтын. Алайда, кейінгі зерттеулер ибупрофенды толығымен ақтады.

Сонымен қатар, рандомизирленген бақыланатын сынақтар жүргізілген, олар көрсеткендей, бұлшық еттеріндегі қатты ауырсынулардан, бас аурудан немесе температураны көтере алмаушылықтан қабылданатын ибупрофен қауіпсіз. Сонымен бірге, басқа да осыған ұқсас дәрі-дәрмекпен салыстырғанда ибупрофеннің артықшылықтары көп .

34. Поможет ли активированный уголь против вируса?

Некоторые люди используют активированный уголь от всех болезней. Давайте разберем, что такое активированный уголь. 

Вот, что пишет Википедия: «Активированный уголь — пористое вещество, которое получают из различных углеродсодержащих материалов органического происхождения: древесного угля (марки активированного угля БАУ-А, ОУ-А, ДАК[1] и др.), каменноугольного кокса (марки активированного угля АГ-3, АГ-5, АР и др.), нефтяного кокса, скорлупы кокосовых орехов и других материалов. Содержит огромное количество пор и поэтому имеет очень большую удельную поверхность на единицу массы, вследствие чего обладает высокой адсорбционной способностью.»

Значит уголь, который у нас продается в таблетках черного цвета по 0,25 и 0,5 г, — это пористое вещество, то есть обладает способностью всасывать (адсорбировать) жидкости, в частности желудочный сок и содержащиеся в нем яды. Уголь будет работать как противоядие в просвете желудка и дальше — кишечника. В медицине активированный уголь используют в больших дозах (50-100 грамм) в виде порошка, который перемешивают с водой и дают выпить залпом, при передозировке лекарств, отравлениях, для того, чтобы уменьшить всасывание лекарства, принятого внутрь и вызывающего анафилактический шок. 

А теперь подумайте, где вирус у зараженного человека? Он не плавает в желудочном или кишечном соке, Он прикрепляется к стенкам эпителия дыхательных путей, реже — эпителия желудочно-кишечного тракта, Прикрепившись, вирус за считанные минуты проникает внутрь клеток и заставляет наши клетки производить себе подобных вирусов. А клетки погибают. Так что уголь, как химический поглотитель-адсорбент, абсолютно бесполезен.

35. Рекомендуют дышать над кипящим водно-содовым раствором. Можете прокомментировать пожалуйста?

Сода и пары спирта для вдыхания абсолютно бесполезны. Вирус в считаные минуты проникает внутрь клеток и оттуда его уже ничем не «выкуришь». Только с твердой или плотной поверхности (например, кожа рук, где на клетках эпидермиса нет АПФ2 рецепторов и вирус остается на поверхности), можно убрать вирус механически мыльным раствором и спиртом, повредив его липидную оболочку. Более того, все слизистые оболочки (рот, горло, нос, глаза, трахея, бронхи) покрыты толстым слоем слизи. Вирус под слой слизи легко проникает, а вот пары – нет. Пары только повредят слой слизи, обнажив слизистые для вирусов.

36. Дексаметазонды қабылдауға бола ма?

COVID-19 пневмонияны үй жағдайында емдеу үшін дексаметазон және басқа да стероидтар тағайындалмауы тиіс. Барлық глюкокортикостероидтар (ГКС) иммунитетті басады. Ал вирустармен, біздің ағзамыз өзі күреседі, және COVID-19-да 80% барлық жағдайларда осы  инфекцияны өзі жеңіп шығады. Вируспен қарсы күрестің ерте кезеңдерінде имунитетті басудың қажеті жоқ. 

ГКС ерте кезеңдерінде тағайындау – ауру ағымының ұзаққа созылуына және екінші реттік бактериялық жұқпалардың қосылуына әкелуі мүмкін. 

ГКС қай жағдайларда талап етіледі? ГИПЕРергиялық иммундық жауаптың белгілері байқалған кезде (яғни, ағза жұқпаға имунды қабынумен ТЫМ қатты әрекет етіп, өз тіндерін бұза бастағанда). Мұндай жағдай көрініп тұрады, науқастың жағдайы көз алдында нашарлай бастайды және ауруханаға жатқызуды талап етеді. 

Барлық гормондар және эксперименттік препараттар – ТЕК СТАЦИОНАР ЖАҒДАЙДА.

37. Нужно ли мне принимать флуконазол после антибиотиков?

Нет не нужно. Флуконазол применяется когда есть симптомы грибковой инфекции, и после приема множества антибиотиков больше 1-2 месяцев.

В настоящее время стало очень популярно применять противогрибковые препараты для профилактики кандидоза (молочницы) вместе с антибиотиками. Наибольшей “популярностью” пользуется флуконазол. При чем назначения делают не только врачи. Фармацевты также будут активно вам советовать приобрести флуконазол, если вы покупаете антибактериальное лекарство.

Как правило, когда говорят, о возможной грибковой инфекции, имеют в виду дрожжевые грибки и один из распространенных видов дрожжей называется Candida albicans. Этот грибок имеется примерно у 80 % людей, и является одним из составляющих нормальной микрофлоры человека. Только при определенных условиях он может вызвать заболевание – кандидоз, для лечения которого используют флуконазол или другие противогрибковые препараты. 

Для профилактики кандидоза флуконазол применяют, в тех случаях, когда вероятность возникновения болезни высокая и заболевание может протекать тяжело. Так, профилактика грибковых инфекций проводится у больных со злокачественными опухолями, предрасположенных к развитию таких инфекций в результате цитотоксической химиотерапии или лучевой терапии; больных СПИД; ослабленным пациентам при необходимости хирургического лечения, установления катетеров и получающим длительно антибиотики; больным с терминальной почечной недостаточностью, находящимся на гемодиализе; людям, получающим цитостатики и иммуносупрессивную терапию в связи с пересадкой органов; при рецидивирующих кандидозах. В этих случаях требуется длительное применение препарата, а не однократное. 

Всем другим людям, получающим короткие курсы антибактериальных препаратов, назначение флуконазола не требуется.

ҚОДА КОНСУЛЬТАЦИЯЛАРЫ

38. Сіздің қабылдауыңызға қалай  жазылуға болады?

Қазіргі уақытта біз тек ОНЛАЙН режимде кеңестер жүргіземіз: Facebook-те және Инстаграм-да, күн сайын сағат 9.00-ден 18.00-ге дейін, тегін және демалыс күндерсіз. Жазылыңыз! Біз міндетті түрде сізге жауап береміз және сіздің мәселелеріңізді шешуге тырысамыз.

39. Науқасты көрмей, кеңестерді  қалай беріп  жүрсіз?

Күнделікті өмірде мұндай кеңестерді, науқасты және оның проблемаларын біле тұрғанда ғана береміз. Сондықтан, онлайн кеңес беріп жүргенде,  көп нақтылаушы сұрақтарды қоюға мәжбүрміз. Бірақ, өкінішке орай, жүгінген адамдардың бәрі толық жауаптарды бере бермейді. Сонымен қатар, барлық мәселелер дәрі-дәрмектік терапияның тағайындауын талап етпейді. Жиі науқастар өз шағымдармен қандай дәрігерге жүгінуді білмейді, олардың хал-жағдайы қаншалықты қауіпті, жедел түрде консультация қажет пе деген сұрақтарға жауабын білуді қалайды. Немесе, бір препараттардың әсері немесе жанама әрекеті туралы сұрайды. Әр түрлі жағдайлар болады: мысалы, науқас стационардан енді шыққанда, өкінішке орай, эпиджағдайға байланысты дәрігер қабылдамайды. Сондықтан, сұрақ әрқашан дәрі-дәрмектік емдеуге байланысты  бола бермейді.

Бұл ретте,  алаңдайтын мәселелерге нақты түсініктерді алып,  адам тынышталады және әрі қарай қандай бағытта жүретінін түсінеді. Сонымен қатар, егер біз кеңес берсек, болашақта, бұл науқаспен байланыста болуға тырысамыз. Біздің мақсатымыз — қазір, осындай қиын уақытта, адамдардың қоғамдық орындарда сирек болуы, жұқтырған науқастармен сирек қатынасу. Бұл ұсыныстар, біз тұрып жатқан ауыр кезеңге негізделген. Бәрібір, соңғы шешімді қабылдауға өзіңізге тура келеді.